عملیات کربلای پنج

 عملیات کربلای پنج
مقدمه:
بدون تردید، سال 65 از مشکل‌ترین و پربارترین سال‌های جنگ تحمیلی می‌باشد. شرایط حاد سیاسی و اقتصادی تحمیل شده از سوی دشمنان جهانی انقلاب اسلامی، در این سال، بیشترین تهدیدها و طاقت‌فرساترین فشارها را متوجه مسؤولین امر جنگ کرد. در این میان فتح «فاو» یک عامل قوی جهت حفظ موازنه بود و بدین ترتیب در ترسیم معادلات نظامی توسط تحلیلگران، جمهوری اسلامی در وضعیتی برتری قرار گرفت.
تدابیر دشمن بعثی در بازپس گیری فاو به عنوان عامل برتر به سرانجام نرسید و او تدبیر دیگری ب

رای ایجاد موازنه مطلوب اتخاذ کرد. این تدبیر، که بعداً «استراتژی دفاع متحرک» خوانده شد، در ابتدا صورتی موفق به خود گرفت، اما با اتخاذ تدابیر هوشمندانه توسط فرماندهان سپاه اسلام، اقدامات پدافندی دشمن خنثی و متوقف شد و با عملیات «کربلای 1» این دوره از جنگ نیز با شکست دشمن پایان یافت و در تیرماه 65 مجدداً نیروهای اسلام ابتکار عمل را به دست آوردند.
در اواخر سال 65، پیروزی عملیات بزرگ «کربلای 5»، چشم‌اندازی تازه از آینده جنگ را در نزد تحلیلگران جهانی ترسیم نمود. *** عملیات بزرگ کربلای 5 شرق بصره مرحله اول؛ عملیات کربلای پنج، ساعت 35/1 بامداد 19/10/65 با رمز مبارک یا زهرا(س) آغاز شد. نیروهای اسلام تحت فرماندهی قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیاء و تمایلات آتشباری سنگین به مواضع دشمن حمله‌ور می‌شوند. ابتدا تیپ‌های 429، 421، 501 وابسته به سپاه سوم عراق که مأمور دفاع از دژ مستحکم شرق بصره بودند مورد هجوم غافلگیرانه سپاه اسلام قرار می‌گیرند و به طور کلی منهدم و مجبور به فرار می‌شوند.
دشمن نسبت به هیچ یک از محورهای عملیاتی به طور کامل هوشیار نبوده البته نسبت به پنج ضلعی دارای درصدی هوشیاری بود. با روشن شدن هوا چهار گردان از نیروهای عراق جهت بازپس‌گیری مناطق از دست داده وارد عمل می‌شوند که در یک درگیری سنگین به اهداف خود نمی‌رسند و پس از تحمل خسارات و ضربات سخت از صحنه می‌گریزند. رزمندگان اسلام بعدازظهر نخستین روز عملیات، درگیر پاتک‌های متعدد دشمن می‌شوند که با مقاومت شجاعانه، هر بار به عقب رانده می‌شوند در ادامه درگیری‌ها، مواضع جدیدی از دشمن در اطراف دریاچه ماهی تا غرب اروندرود به کنترل نیروهای خودی در می‌آیند. دشمن یک روز پس از شروع عملیات در منطقه کوشک، جبهه جدیدی را باز می‌کند که بامقابله سختی از سوی رزمندگان مواجه می‌شوند. در دومین شب، نیروهای عراق برای عقب راندن نیروهای اسلام، اقدام به پاتک می‌کنند که دچار شکست و سردرگمی می‌شوند.
در ادامه، رزمندگان با تهاجم با چهار تیپ، مناطق جدیدی را به تصرف خود درمی‌آورند که منجر به انهدام تیپ‌های 45، 439 و 501 پیاده دشمن می‌شوند. سرانجام با نبرد و هجوم‌های با امان نیروهای اسلام شلمچه از وجود ناپاک دشمن خالی می‌شود و فاصله خود را با شهر بصره کم می‌کنند. مرحله دوم: دومین مرحله از عملیات در شب 21/10/65 در شمال غرب شلمچه آغاز می‌شود و نیروی ایران در هجمه با امان خود ضمن وارد کردن خسارت فراوان به لشگرهای 12 زرهی، 11، 65 و 8 مکانیزه از لشگر سوم دشمن موفق می‌شوند، پاسگاه‌های شلمچه، بوبیان، و کوت سواری را آزاد کنند. نیروهای اسلام در ادامه عملیات، کیلومترها از جاده آسفالته شلمچه – بصره را به تصرف خود درمی‌آورند. گارد ریاست جمهوری عراق پاتک‌های سنگین خود را به ویژه در اطراف دریاچه ماهی با تعداد زیادی تانک و حمایت شدید آتش آغاز می‌کنند که هر بار با دفاع جانانه رزمندگان مواجه می‌شوند و به اهداف خود نمی‌رسند. در این میان یگان‌هایی هم از سپاه هفتم عراق برای کمک و افزایش روحیه از دست رفته ارتش عراق وارد منطقه می‌شوند که عملاً زمین‌گیر می‌شوند.
از سوی دیگر رادیو بغداد با هذیان‌گویی و با تهدید، جنگ‌افزارهای گوناگون خود را به رخ نیروهای اسلام می‌کشند و اقدام به جنگ روانی می‌کنند. در ادامه عملیات، دژ فولادین شرق بصره در میان چشم‌های حیرت‌زده فرماندهان ارتش عراق سقوط می‌کند و مواضع‌ جدیدی از شلمچه و دریاچه ماهی آزاد می‌شود و دو پاسگاه و دو جزیره(1) به تصرف نیروهای اسلام درمی‌آیند. با فرا رسیدن شب سه‌شنبه نیروهای اسلام متشکل از چند لشگر (2) آماده هجوم به سوی مناطق اطراف دریاچه ماهی و غرب شلمچه می‌شوند. در همان مراحل ابتدایی تعداد زیادی از افراد دشمن کشته و زخمی می‌شوند در این بین دو تیپ از گارد ریاست جمهوری به مقابله با نیروهای خودی می‌پردازند که با هوشیاری نیروهای اسلام تحرکات آنها عقیم می‌ماند. این دو تیپ از گارد ریاست جمهوری برای بار دوم اقدام به پاتک می‌کنند که این بار هم با شکست مواجه می‌شوند. قوای اسلام در تکمیل پیروزی‌های خود، تیپ 16 گارد را در غرب دریاچه ماهی و تیپ 19 از لشکر دوم گارد در محور غرب شهر ؟؟ مورد حمله قرار می‌گیرند و با روشن شدن هوا اجساد عراقی‌ها و ؟؟ زرهی آنها در جای جای منطقه نبرد به چشم می‌خورد. رژیم عراق در سفر چهارشنبه 24 دی ماه در پی شکست‌های متعدد خود در منطقه دست به جنایت دیگری می‌زند و در سالروز شهادت حضرت فاطمه(س) شهر مذهبی قم را بمباران می‌کند. در این میان در صحنه‌های نبرد خبر می‌رسد تیپ‌های 703 و 94 ارتش عراق ضربات سختی را متحمل شدند و تیپ‌های 47، 23 و 101 پیاده عراق مورد هجوم قرار گرفته‌اند و بدین ترتیب جزیره بوارین به محاصره درمی‌آید.
دشمن تلاش می‌کند با شلیک منور و روشن کردن هوا و با فشار زیاد، محاصره جزیره بوارین را بشکند ولی با هوشیاری، نیروهای اسلام، فرصت ابتکار را از آنها می‌گیرند و پس از مقاومت حماسی و شجاعانه مواضع دشمن را در هم می‌کوبند. نیروهای خودی در زیر آتش سنگین دشمن وارد جزیره بوارین می‌شوند و تیپ 94 پیاده مستقر در جزیره که مأمور حفاظت از این منطقه می‌باشد، منهدم می‌شود و افراد آن کشته و زخمی و تعدادی هم به اسارت سپاه اسلام درمی‌آیند. نیروهای اسلام در محور شلمچه با هجوم جانانه خود و پشت سر گذاشتن موانع ایذایی، بویژه رودخانه دوعیجی وهبان بخش وسیعی از ادوات دشمن را به آتش کشیده و تجهیزات قابل توجهی را به غنیمت درمی‌آورند و با گسترش عملیات و تکمیل محاصره نیروهای عراق در شمال رودخانه سلیمانیه واقع در شهر بصره، قرارگاه‌های فرماندهی سرتیپ مشترک را به تصرف درمی‌آورند. با فشار عملیات، مردم، شهر بصره را تخلیه می‌کنند و از قول خبرنگاران خارجی مستقر در شهر فقط ماشین‌های نظامی و آمبولانس‌ها در حال تردد بودند. صدام در این میان از مسؤولان نظامی و سیاسی خود از جمله لطیف نصیف جاسم و عدنان خیرا... می‌خواهد تا دلایل شکست‌های ارتش عراق را بررسی و پیدا کنند. رزمندگان اسلام در قالب چند لشگر و تیپ با عبور از میدان‌های وسیع مین و موانع ایذایی قرارگاه‌های تیپ 37 زرهی و تیپ 802 پیاده، ارتش عراق را در جزایر ام‌الطویل و فیاض مورد هجوم قرار می‌دهند و این دو جزیره با محوری به طول 11 کیلومتر به تصرف رزمندگان اسلام درمی‌آید. با عبور از رودخانه خین و اروندرود صغیر، چندین کیلومتر دیگر از مناطق و جزایر منطقه به تسلط رزمندگان درمی‌آید و نیروهای خودی در چند صد متری بندرگاه بزرگ شهر ابوالخصیب و مجتمع پتروشیمی بصره قرار می‌گیرند. مرحله سوم عملیات: نیروهای اسلام در تاریخ 28/10/65 به مواضع دشمن در محور نهر جاسم هجوم می‌برند و بدین ترتیب سومین مرحله آغاز می‌شود و پس از شکستن مقاومت‌های اولیه دشمن از نهر جاسم عبور و پس از تسلط بر پل‌های ارتباطی این محور به عمق یک کیلومتری در غرب نهر جاسم نفوذ می‌کنند. صدام حسین در یک نمایش تبلیغاتی و تزریق روحیه به فرماندهان شکست خورده خود به تعدادی از فرماندهان مستأصل خود مدال و جایزه اهدا می‌کند از طرفی ستاد تبلیغات جنگ ایران از خبرنگاران جهان برای بازدید از فتوحات رزمندگان اسلام دعوت به عمل می‌آورد. حملات نیروهای اسلام در دوم بهمن ماه ادامه می‌یابد و در ادامه عملیات در غرب نهرجاسم، با تیپ‌های 238، 704 و 18 از لشگرهای 11 و 19 و یگان‌هایی از تیپ 10 زرهی درگیر می‌شوند و خسارات زیادی به دشمن وارد می‌آورند. دشمن با توسل به سلاح شیمیایی و اجرای آتش سنگین سعی می‌کند عملیات را متوقف کند و خود را از بن‌بست نجات دهد، اما با تداوم عملیات نیروهای اسلام، خود را به غرب دریاچه‌ ماهی می‌کشانند. نیروهای اسلام، شنبه 11 بهمن ماه با انجام سه عملیات محدود، ضربات جدیدی بر دشمن وارد می‌آورند. این حملات از سه جناح علیه دشمن اجرا می‌شود، جناح میانی شلمچه – بصره، جناح شمالی در غرب آبگرفتگی کنار دریاچه ماهی و جناح جنوبی در شمال منطقه جزیره صالحیه و غرب رودخانه جاسم. نیروهای اسلام بار دیگر در شب پنجم اسفندماه نیروهای عراق را در غرب دریاچه ماهی مورد حمله قرار می‌دهند و پس از دور روز نبرد، خطوط دفاعی آنها از نوع هلالی سقوط می‌کند. بدین ترتیب غرب نهرجاسم نیز به کنترل کامل نیروهای خودی درمی‌آید. شورای فرماندهی عراق به دلیل شکست‌های اخیر، ژنرال طالع خلیل الدواری را به خاطر بی‌کفایتی بر کنار و سپهبد ضیاءالدین جمال را به فرماندهی سپاه سوم متلاشی شده عراق منصوب می‌کند. از جنوب شرقی دریاچه ماهی خبر می‌رسد که نیروهای تحت محاصره پس از به جا گذاشتن کشته و اسیر مواضع خود را از دست داده‌اند. ششم اسفندماه در ادامه عملیات، شمال جاده بصره – شلمچه مورد هجوم رزمندگان اسلام قرار می‌گیرد و مواضع جدیدی از دشمن تصرف می‌شود.
بدین ترتیب اهداف از پیش تعیین شده عملیات بزرگ کربلای 5 محقق می‌شود. نتایج عملیات قرارگاه خاتم‌الانبیاء نتایج عملیات کربلای 5 را بدین شرح اعلام می‌کند: آزادسازی 150 کیلومتر مربع از خاک میهن اسلامی و سرزمین عراق؛ تصرف جزایر مهم و استراتژیک بوارین، فیاض، ام الطویل و منطقه حساس شلمچه، شهرک‌های مهم دوعیجی، رودخانه دوعیجی، نهر جاسم و قسمتی از جاده شلمچه – بصره. در این عملیات قوی‌ترین خطوط پدافندی دشمن که با کمک مستشاران خارجی ایجاد شده بود، تا عمق 9 کیلومتری خاک عراق در هم شکسته شد و دشمن برای مقابله با تهاجم برق‌آسای نیروهای اسلام، 140 تیپ از لشکرهای مختلف ارتش عراق را به این منطقه اعزام کرد که طی بیش از یک ماه نبرد و یورش پی‌درپی نیروهای اسلام، 81 تیپ و گردان مستقل دشمن کاملاً متلاشی و منهدم شدند و 34 تیپ و گردان مستقل نیز به میزان 50 درصد آسیب دیدند. در طی این عملیات 700 دستگاه تانک و نفربر، 1500 دستگاه از انواع خودرو، 250 دستگاه قبضه انواع توپ صحرایی و ضدهوایی و 400 دستگاه ادوات جنگی، مهندسی و رزمی منهدم شد. پدافند هوشیار سپاه توحید در طول عملیات کربلای 5 موفق شد، 80 فروند از هواپیماهای جنگی دشمن را هدف قرار داده و سرنگون کند.
در این عملیات بیش از 40000 تن از نظامیان عراق کشته و مجروح شده و 300 فرمانده تیپ عراق به هلاکت رسیدند و 26 فرمانده تیپ نیز مجروح و از یگان‌ رزمی خارج شدند. در این منطقه، بیش از 2700 نظامی عراق به اسارت درآمدند که در میان اسرا دو فرمانده عالی رتبه با درجه سرتیپی، 5 فرمانده تیپ، دو معاون فرمانده تیپ، 40 افسر ارشد و ... دیده می‌شدند.
عملیات مطلع الفجر
این عملیات در تاریخ 20/9/1360 با رمز مبارک «یا مهدی‌(عج) ادرکنی» و باهدف انهدام دشمن و آزادسازی بخشی از ارتفاعات منطقه در منطقه عملیاتی گیلانغرب و سرپل ذهاب آغاز می‌شود. رزمندگان اسلام متشکل از سپاه، بسیج و تعدادی از مردم مسلمان بومی منطقه، ضمن هماهنگی با نیروهای ارتش و هوانیروز از سه محور به دشمن یورش می‌برند.
نیروهای اسلام بدون توجه به سرمای شدید و شرایط سخت، ضمن عبور از سیم‌های خاردار و میادین مین، به جبهه دشمن نفوذ کرده و با آنها درگیر می‌شوند.
در مراحل مقدماتی، چند ارتفاع آزاد و پیشروی برای تسخیر دیگر مناطق ادامه می‌یابد. نیروهای اسلام، دشمن را غافلگیر کرده و تلفات سنگینی را به آنان وارد می‌آورند و تعداد قابل توجهی از ادوات زرهی آنها را هدف قرار گرفته و به آتش می‌کشند. فشار گازانبری رزمندگان اسلام، دشمن را تا نزدیک مرز بین المللی عقب می‌راند.
با طلوع آفتاب، دشمن شکست خورده، نیروهای منهدم خود را جمع کرده و با استفاده از هواپیما و هلی‌کوپتر، تلاش می‌کند، مناطق از دست رفته را دوباره بازپس گیرد.
نیروهای اسلام برای هماهنگی و تشکیل خط دفاعی مناسب از بعضی محورها عقب‌نشینی می‌کنند و در مناطق موردنظر استقرار می‌یابند. دشمن، خوشحال از بازپس‌گیری محورهای خود، به پاتک‌هایش می‌افزاید. نیروهای اسلام به مقابله سخت با دشمن برخاسته و ضربه سختی را به او وارد می‌آورند و سرانجام دشمن با تحمل خسارات سنگینی دوباره به عقب رانده می‌شود.
هلی‌کوپترهای هوانیروز در دفع پاتک و حمایت و پشتیبانی از رزمندگان اسلام، نمایشی تحسین برانگیز از خود نشان می‌دهند. در دومین عملیات، دشمن دوباره اقدام به پاتک می‌کند تا به هر نحوی شده مناطق از کف داده را باز پس گیرد که باز هم با دفاع جانانه مواجه می‌شود و با دادن تلفاتی سنگین و تعدادی اسیر عقب می‌نشیند. فرماندهان عراق به ناچار لشگر 9 را از جنوب به منطقه درگیری اعزام می‌کنند که این لشگر هم با دریافت ضربات سخت به سرنوشت دیگر لشگرها دچار می‌شود. در نتیجه سپاه اسلام به اهداف از پیش تعیین شده خود نایل می‌شود.
نتایج عملیات
ارتفاعات چربیان، سرتنان، شیاکوه، دیزه‌کیش، برآفتاب، تنگ کور، تنگ قاسم‌آباد، تنگ حاجیان، دشت شکمیان، اناره، فریدون هوشیار، دشت گیلان، روستاهای کمار، گورسفید، گورسوار، در دشت گیلانغرب و چندین آبادی دیگر به تصرف سپاه اسلام درمی‌آیند.