تحقیق مقاله مطلب

در مورد دانشنامه فارسی - نت سرا

تحقیق مقاله مطلب

در مورد دانشنامه فارسی - نت سرا

قالی بافی

 

نخستین قالی جهان در ایران بافته شده است  و صحت این ادعا همان فرش معرف به «پازیرک» است که در سال ١٩٤٩میلادی به وسیله « رودنکو» باستان شناس روسی کشف شد. این قالی که در ابعاد ٢٠٠×١٨٣ سانتیمتر است. در واقع یک «رواسبی » است که از مقبره فرمانروای پازیرک در نواحی جنوبی «سیبریه» به دست امده و هم اکنون در موزه «آرمیتاژ » سن پطرزبورگ نگهداری میشود. آزمایشهای به عمل امده با رادیو کربن ثابت کرد که فرش پازیریک که از دل یخ در منطقه آلتایی در سیبری کشف شده مربوط به ٣٥٠ تا ٥٠٠ سال قبل از میلاد مسیح است. رودنکو در کتابش، قالی پازیریک را از نظر سبک طراحی و تشابه آن با نقوش تخت جمشید به دوره هخامنشی نسبت داده و معتقد است این رواسبی به شاهزادگان سکائی هدیه شده است
 درحال حاضر قالیبافی در٢٨ هزار روستا، تمامی مناطق عشایری و در بسیاری از شهرهای کشورمان رواج دارد و میلیونها نفر به صورت مستقیم و غیر مستقیم به طور دائم و فصلی و به صورت کار تمام وقت یا کارجنبی به ان می پردازند.
 

قالیبافی بر روی دارهای عمودی یا افقی صورت می گیرد که البته تقریتاً تمامی زنان عشایر و بسیاری از زنان روستایی قالی را بر روی دار افقی تولید می کنند و از دارهای عمودی در شهرها وروستاها استفاده می شود.
مواد اولیه قالی  دستباف شامل تار ، پود و پرز است ، تار عبارت است از نخهایی که موازی یکدیگر در طول قالی قرار میگیرد وممکن است از ابریشم و پشم و یا پنبه انتخاب شود. پود قالی عبارت است از رشته نخهایی که به صورت موازی یکدیگر از بین نخهای تار گذشته به طور افقی در دارقالی عبور داده می شود ، جنس این نخها در قالی های ممتاز ابریشم و در قالی های خوب و متوسط پشم و در فرشهای متوسط تا معمولی نخ پنبه ای است. پرز سطح خارجی فرش را تشکیل می دهد که به وسیله گره هایی که در تارها می خورد به وجود می آید و در واقع به وجود آمدن طرح ورنگهای مختلف در قالی به واسطه وجود آنهاست. جنس پرز قالی را در قالی های ممتاز وعالی ابریشم و در سایر قالی های پشم تشکیل می دهد.
ابزار کار قالی بافی شامل : دار ، شانه (یا دفتین ) کارد ،قیچی ، وقلاب است . ضمن آن که به طور معمول برای بافت قالی از نقشه استفاده می شود .
قالی در واقع مجموعه ی هزاران گره است که در رج های موازی بر چله ها زده می شود گره بر دو تار یا چله می خورد و آن هم به دو صورت است فارسی باف و ترکی باف.
گره فارسی باف که به گره نامتقارن معروف است در میان مردم فارسی زبان و چادر نشینان بلوچ و همجنین در شهرهای اراک ، مشهد ،قم  ، اصفهان ، کرمان ، نائین ، بیرجند و... رواج دارد. در گره فارسی ، نخ از کناره یک چله به عقب برده شده از فاصله دو چله بیرون می آید و چله دوم را دور زده و دوباره ازمیان دو چله سر بیرون می آورد.
گره ترکی باف که ظاهرا ً به وسیله ترکان سلجوقی به ایران آمده است و به قفقاز و آناتولی نیز رسیده است، به طور کلی در مناطق ترک زبان مورد استفاده قرار می گیرد ولی امروزه در بسسیاری نقاط غیر ترک زبان نیز از این نوع گره قالی استفاده می شود.
درگره ترکی باف که ضمناً به «گره متقارن » نیز معروف است نخ پشم از روی دو چله از کنار آن به عقب برده می شود و سپس از داخل چله ها به جلو برمی گردد و با کشیدن سفت میشود.
بر اساس نظر « سیسیل ادواردز» که در رابطه با فرش ایران تحقیقات مفصل و جامعی را به عمل آورده است طرح قالی ایران به طور طبیعی به دو نوع  یا دو سبک کاملاً متفاوت که به آسانی قابل تمیز و تشخیص است تقیسم می شود که عبارت است از : ١-طرحهایی که از خطوط مستقیم تشکیل شده است 2-طرحهایی که از خطوط منحنی تشکیل یافته است (طرح گردان )
طبق نظر این محقق ، قالی ایران دارای ٢  طرح است که به طرحهای ٩ گانه معروف بوده و عبارتند از:
١-  طرح هراتی                        ٢- طرح بوته ای                   ٤- طرح خرچنگی                   
٥-طرح لچک ترنجی                  ٦- طرح میناخانی                   ٧- طرح شاه عباسی
٨طرح گل حنائی                         ٩- طرح بیدمجنون                    ١٠- طرح جوشقانی
البته باید گفت که امروزه انواع و اقسام طرحها از جمله طرحهای تلفیقی و ترکیبی به قالی ایران راه یافته است ، افزون بر آن اگر تا گذشته ای نه چندان دور مثلاً  طرح لچک ترنجی بیشتر اختصاص به قالی کاشان داشت یا اگر مثلاً طرح بوته ای بیشتر در قالی کرمان دیده می شد امروزه چنین نبوده و نیست و در مناطق مختلف کشور انواع و اقسام طرح ها بافته میشود.
 قالی ایران از گذشته دارای سه ویژگی اصلی و عمده بوده است که عبارت است      از:١- مرغوبیت پشم مصرفی ٢ثبات زنگ ٣- طرحها و نقش های اصیل و سنتی .
در خصوص مرغوبیت پشم نژادهایی از گوسفندان ایرانی به خاطر جعد وترکیب طول و ضخامت الیاف مناسبترین پشم برای تولید قالی ، تشخیص داده شده است.
ثبات زنگ قالی های کشودمان نیز به خاطر استفاده از رنگهای طبیعی در رنگرزی خامه بوده و افزون برآن طرح ها ونقشهای اصیل و سنتی که توسط طراحان هنرمند ایران و با الهام از آداب ، رسوم ، عادات و ... و در مجموع فرهنگ جامعه ای ایرانی ترسیم می شود در دنیا منحصر به فرد بوده است. متأسفانه به دلیل مصرف پشم های وارداتی در قالی و استفاده از ریگ های شیمیایی در رنگرزی خامه که امروزه به میزان زیادی متداول و مرسوم شده است، فرش ایران بخشی از خصوصیات و ویژگیهای ارزنده خود را از دست داده که باید به این مسأله مهم یعنی استفاده از رنگهای طبیعی در رنگرزی خامه و استفاده از پشم ایرانی در قالی بافی توجه کافی مبذول شود.
به هر حال علیرغم این مسائل هنوز هم در عرصه ی رقابت بین المللی ، قالی ایران دارای جایگاه رفیعی است و به عنوان یکی از منابع مهم درآمد ارزی مطرح است. ضمن آن که اگر چه می توان از کاشان ، کرمان ، نائین ، مشهد ، اراک ، تبریز ، اصفهان و قم به عنوان مهم ترین مراکز قابی بافی ایران نام برد، ولی باید توجه داشت که قالی بافی با حدود حداقل ٢ میلیون نفر دست اندر کار ، هنری  است که از ابعاد فرهنگی و اقتصادی باید مورد توجه قرار گیرد.

نظرات 0 + ارسال نظر
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد