علوفه و یونجه

مقدمه:

1-3- اهمیت وارزش غذایی علوفه یونجه به حدی است که موجب شده به ملکه نباتات علوفه ای شهره گردد . خاستگاه و مرکز پیدایش یونجه به نام علمی Medicago satival  ایران زمین است .

یونجه یکی ازمهم ترین  گیاهان علوفه ای برای حیوانات اهلی است . زیرا دارای مقدار زیادی پروتئین ، ویتامین های مختلف ، انرژی و قابلیت هضم پذیری بالاست . همچنین در مخلوط علوفه یونجه برای حاصلخیزی خاک ، اصلاح ظرفیت نگهداری آب و خاک به صورت مالچ و استخراج مواد معدنی و نیتروژن در لایه پایینی استفاده می شود .

- کشت یونجه سابقه ای بسیار طولانی دارد به طوری که قدمت آن به ابتدای تاریخ تمدن می رسد . کشت یونجه در اکثر نقاط دنیا رایج بوده و روز به روز به سطح زیر کشت آن افزوده می شود . بهترین شرایط برای رشد ونمو یونجه در مناطق خشک ، آفتابی ، گرم و با آب فراوان انجام می گیرد .

- ترکیب صفات زیر به همراه سازگاری گسترده به محیط های متنوع یونجه را به عنوان یک محصول منحصر به فرد معرفی نموده است این صفات عبارتند از :

- ظرفیت رشد مجدد سریع

- توانایی تثبیت بیو لوژیکی نیتروژن

- مقاومت به سرما و گرما

- مقاومت به خشکی

- دارا بودن دورۀ خاک

- کیفیت مناسب علوفه

- هضم پذیری بالا

- مغذی بودن

- واکنش پذیر بودن به مدیریت خوب

- قابلیت ذخیره و انبار کردن

- قابلیت استفاده به صورت چرای مستقیم ، کود سبز

- قدرت رقابت با علف های هرز

- تکثیر به وسیله بذر ، ریزوم ، استولون

- پایا و چند ساله بودن

تولید یونجه با عملکرد بالا مستلزم خاکهای عمیق است که توان ذخیره فراوان آب جهت عرضه در مدت طولانی فصل رشد داشته باشد همچنین برای تولید یونجه با عملکرد بالا نیاز به مقادیر زیادی آب از طریق بارندگی، اب ذخیره ای و یا آبیاری است. یونجه به ازای تولید یک تن علوفه در 6/0 هکتار است در سال نیاز به تقریبا 15 سانتی متر آب در ناحیه ریشه دارد. علاوه بر این خاک هایی که در آن یونجه کشت می شود بایستی PH نزدیک خنثی (6/6-5/7 )داشته و به اندازه کافی حاصلخیز برای عرضه مقادیر زیاد مواد غذایی باشند. فواید داشتن PH مناسب عبارتند از :

-       کاهش حلالیت عناصر محلول سمی

-       افزایش دسترسی به مواد غذایی ضروری

-       افزایش فعالیت میکروارگانیسم های خاک

-       تثبیت بهتره نیتروژن

با برداشت حدود یازده تن علوفه در هکتار تقریبا 45 کیلوگرم فسفر (P) ، 90 کیلوگرم کلسیم و 198 کیلوگرم پتاسیم (k₂O) از خاک هارج می گردد. از امداد خارج شده فوق بایستی با استفاده از کودهایی که بر اساس تجزیه خاک تعیین می شوند به خاک باز گردانده شود .

در تمام انواع خاک ( شنی ، لومی و رسی ) می توان یونجه را کشت نمود . با این حال بایستی خاک به خوبی زهکشی شود تا از ابتدا به بیماری های ریشه و جلوگیری و همچنین اجازه جریان اکسیژن که برای تثبیت نیتروژن به وسیله باکتری Rhizobiam  لازم است ، داده شود . خاکهای با PH نزدیک خنثی به علت در دسترس قرار دادن مواد غذایی و فعالیت باکتری Rhizobiam برای تولید مطلوب یونجه مناسب هستند .

2-3- گیاهشناسی یونجه

    1-2-3- بذر

بذر یونجه درون غلاف ، نیام یا پیله که مارپیچی یا حلزونی شکل است و دارای 2 تا 4 پیچش است تشکیل میگردد . در طول مدت رسیدن نیام یونجه ، بذور داخل آن به هم نزدیک شده و به علت رشد خارجی سه گوش به نظر میرسند . طول و عرض بذور رسیده، به ترتیب 5/2 و 5/1 میلی متر و ضخامتشان حدودا یک میلی متر است . نیام در گونه های مختلف یونجه به اشکال مختلف می باشد(شکل 1-3 )

بذررسیده یونجه زرد روشن یا سبز زیتونی تا قهوه ای است . به طور کلی بذر یونجه کوچک و ریز است و وزن هزار دانه آن از 5/2 تا 5/3 گرم متغیر است . در هر گرم وزن یونجه 300 تا 400 بذر وجود دارد .

بذر یونجه دارای دو لپه (Cotylidon)  ، یک ریشه چه ، یک اپی کوتیل ، آندوسپرم و پوسته رنگی یا تستا و ناف است . در انتخاب بذرمرغوب و مناسب جهت کشت ، سنگینی و خوش فرمی آن از فاکتورهای مهم به شمار میرود . هر چه قدر پوسته بذر سفت ، سخت و سالم باشد قدرت انباری بیشتری خواهد داشت . مدت زمان انبارداری به طوری که خصوصیات بذر برای کشت حفظ شود 1-2 سال است . به طور کلی هر چه بذر نامناسب و مدت نگهداری در انبار زیاد باشد درصد جوانه زنی بذور یونجه کاهش          می یابد . آزمایش ها نشان داده که بذور سالم ومرغوبی که در شرایط مناسب انبارشده اند بعد از چهارسال در صد جوانه زنی شان 10 درصد کاهش یافته است . لذا هنگام کاشت بذور یونجه مخصوصاً در صورت عدم اطمینان از طول عمر بذر و شرایط انبار داری بایستی تست جوانه زنی انجام گیرد . برای تعیین درصد جوانه زنی بذوریونجه را روی کاغذ صافی مرطوب در دمای 20 درجه سانتیگراد قرار داده و اولین شمارش بعد ازچهارروز و آخرین شمارش بعد از هفت روز انجام می گیرد